“Ev veya işyeriniz için doğru halıyı seçmek
önemli bir karardır. Kullanımda dayanıklı sunumda estetik olan en doğru kararı
vermek gerekir. Uzun yıllar sürecek estetik ve konforu arayanlardansanız yün
halı sizin için ideal bir seçenek.”
Halı ister doğal ister sentetik, hangi elyaftan yapılmış olursa olsun kendine
has avantaj ve dezavantajlara sahiptir. Günümüzün gelişen teknolojisiyle
üretilen elyaflar dayanıklılık, estetik ve fiyatlarıyla birbirinden farklı
alternatifler sunar.
Halı üretiminde en popüler sentetik elyaf naylondur. Naylon hem çok kolay
boyanabilir hem de kumaş baskısı kolaydır. Mükemmel dayanıklılığa sahiptir.
Polipropilen halı ipliği üretiminde özellikle ekonomik olması nedeniyle
kullanılır. Bu elyafın boyanması oldukça güç olmakla birlikte yün ve naylon
kadar da dayanıklı değildir. Bu elyaftan yapılan halılar sadece hafif iç mekan
kullanımına uygundur. Polyester de uygun bir halı elyafıdır. Likatura ve filaman
uygulamalarında kullanılabilir. 2000’lerin başlarında hammadde fiyatlarındaki
artıştan dolayı uygun fiyatlar ve fiziksel özellikleri nedeniyle alternatif bir
elyaf olarak belirmiştir. Polyester hidrofobik yapısından ötürü leke tutmayan
özelliğe sahiptir. Yün ise mükemmel dayanıklılığı, kolay boyanabilme özelliğiyle
ayrıcalıklı bir doğal elyaf-tır. Sentetik elyafla karıştırıldığında naylon gibi
yünün dayanıklılığı daha da artar.
Günümüz halılarının üretiminde bu tip yünle harmanlanmış elyaflar sıklıkla
kullanılır.
NEDEN YÜN?
Yünün başlıca faydaları şöyle sıralanabilir;
Doğal elastikiyet özelliği:
Yün halı tüm diğer halılardan çok daha uzun süre orijinal görünümünü korur.
Hacim ve esnekliği sayesinde yüksek basınç ve yoğun yaya trafiğine uzun yıllar
direnir. Bilim adamları araştırmalar sonucu her bir yün tel ve elyafının üç
boyutlu sarmal kıvrımdan oluştuğunu ve bunların her birinin minyatür yay görevi
gördüğünü belirtmiştir. Bu yaylar her bir elyafa elastikiyet kazandırırken,
mobilya ve basışla meydana gelen farklı şiddetlerdeki basıncın geri tepmesini
sağlar. Uygulanan basınç kalktığında ise orjinal haline geri döner. Bu doğal
yapısı yün halıyı alternatiflerinden bir adım öne çıkarır.
Doğal leke-tutmazlık:
Yün doğal yapısı gereği lekelere dirençlidir. Çünkü her bir elyaf, tampon görevi
görerek suyun yün elyafın yüzeyine nüfuz etmesini önleyen ince bir zarla
kaplıdır. Bu aynı zamanda yün halıların orijinal görünümlerini uzun yıllar
korumalarının bir diğer nedenidir.
Kir ve toza karşı direnç özelliği:
Yün ipliğine mikroskop altında bakarsanız, yüzeyinin adeta bir çatı gibi birbiri
üstüne gelen ince tabakalardan oluştuğunu kolayca görürsünüz. Bu ince tabakalar
kir ve tozu elyafın üstünde halı yüzeyinin yakının da hapseder. Bu nedenle
kirler vakumlama işlemi sırasında hızla ve kolayca yok edilebilir.
Alev almayı önleyen yapısı:
Yüksek nem ve protein içerikli yün ipliği, yün halıya yapısı gereği doğal bir
alev almazlık özelliği verir. Yün elyafın alev alması zordur. Buna ek olarak
alev kaynağı yok edildiğinde kendiliğinden sönme gibi bir özelliği de vardır.
Sağlık Açısından Faydaları:
Yün halı toksik olmadığı gibi alerjik de değildir. Ayrıca bakteri oluşumuna izin
vermeyen yapıdadır.
Yüksek nem içeriğiyle yün statik elektriği azalttığından riskleri ortadan
kaldırır.
Yün halı; formaldehid, nitrojen dioksit ve sülfürdioksit gibi genel
kirleticileri elyaf dokusunun içine hapsederek iç mekan havasını temizler. Yün
halılar iç mekan havasını 30 yıla kadar düzenli olarak temizler.
Yünün doğal sarmal kıvrımlı yapısı-nın bir diğer avantajı ise oda ısısını
düzenlemeye yarayan milyonlarca hava deliklerinin oluşumunu sağlamasıdır.
Böylelikle enerji tasarrufuna da katkıda bulunur.
Yüksek nem içeriği ve protein bileşenleri yünü yanmayı geciktiren doğal bir
özelliğe sahip olmasını sağlar.
Yün kendi ağırlığının %30’una varan miktarlarda su buharını absorbe etme
özelliğine sahipken herhangi bir ıslaklık hissi de vermez. Böylelikle ortamdaki
nem oranını da düzenlemeye yarar. Yine benzer şekilde statik elektriği önleyen
doğal bir yapıya sahiptir.
Yün hem ısı hem de ses açısından doğal bir izolatör görevi görür. Hidroskopik
olduğu için, ya nemi absorbe eder ya da sıcaklık oluşturarak nemi azaltır. Bu
nedenle yün kışın sıcak yazınsa serin tutar.
Yünün ayrıca atmosferden diğer elementleri de absorbe etme özelliği bulunur.
Örneğin, birçok binada sıkça rastlanan yüksek miktarlarda formaldehid maddesini
absorbe etme yetisine sahiptir. Açıkça, yün halılar dayanıklılığı nedeniyle
başka doğal özelliklere de sahiptir. %80 oranında her tür lekelere direnç
gösterirken kir ve toza karşı da doğal bir dayanıma sahiptir. ‹nce tabakalardan
oluşan yapısı kir zerreciklerini yüzeyde toplar derine nüfuz etmesini önler.
Yün Halı Bakımı Nasıl Yapılır?
Profesyonel temizlik için ayıracak zamanı ya da parası olmayanlardansanız
minimum düzeyde, rutin olarak yapacağınız bakım ve temizlikle yün halınızın ilk
günkü görünümünü koruyabilirsiniz. Bunun için yapmanız gerekenler oldukça basit.
Yeni bir yün halının gevşek olan tellerini başlangıçta dökmesi kaçınılmazdır. Bu
durum birkaç ay içerisinde büyük ölçüde azalacak fark edilmeyinceye kadar
sürecektir.
Düzenli vakumlama yün halının en iyi dostudur. Çünkü bu işlem kir, toz kadar
yukarıda bahsedilen gevşek elyaf parçalarının da alınmasını sağlayarak halı
yüzeyinin pürüzsüz, yeni ve tertemiz olmasını sağlayacaktır?
Yavaş ve dikkatli vakumlama halının daha iyi temizlenmesini sağlar. Bu işlem
aynı zamanda halının ilk günkü görünümünü korumasını da sağlar.
Dökülen bir sıvıyı temizlemek için, önce olabildiğince çabuk temiz, kuru ve
emici bir bezle kurulayın. Daha sonra bu alanı, sıcak suyla ıslatılmış temiz bir
havlu ile dökülen sıvı kalıntılarını yüzeyden tamamıyla alacak şekilde silin. Bu
işlemi temiz, kuru havlular yardımıyla havlularda ıslak nokta kalmayıncaya kadar
tekrarlayın.
Dökülen sıvıları sabun kullanarak temizlemekten kaçının, çünkü bu yöntemle
lekeleri halıdan derinlemesine çıkarmanız zordur. Bu kiri daha da belirgin
kılarak ileride halıda koyu lekelerin oluşmasına neden olacaktır.
Temizleme esnasında sertçe sürtmekten
kaçının, çünkü bu darbeler elyafın genel görünümünü bozacaktır.
Kaynak: Halı Dergisi 15. sayı
